İlkokulda Etkili Sınıf Yönetimi






İlkokulda Etkili Sınıf Yönetimi



Sevgili Okurlar, eğitim ile ilgilenen her birey, geleceğimizi emanet edeceğimiz çocuklarımızın nitelikli bir birey olarak yetişmesi ve üretkenliği bir davranış biçimine dönüştürmesinin hayalini kuruyor. Şüphesiz toplum olarak bu döngüyü sağladığımızda daha parlak bir gelecek ile muasır medeniyetler seviyesine ulaşacağız.

Peki, üreten, farklı görüş ve fikirleri kabul eden, sorgulayan, başarılı çocuklar yetiştirmek için öğretmenler sınıf içerisinde nelere dikkat edilmelidir? Yapılan bir araştırma etkili sınıf yönetimi  ”Davranışların ve öğrenmenin iyi yönetildiği sınıftır.” görüşünü ortaya çıkarmaktadır.

 Bu görüşe göre öğretmenlerin dikkat etmesi gereken iki alt başlık ön plana çıkmaktadır:

1) Davranışların Yönetimi

2) Öğrenmenin Yönetimi

Davranışların yönetiminden bahsedecek olursak, öğretmenler ilk olarak:

a) Sınıftaki hareket yöntemlerini, standartlarını ve iletişim döngüsünü öğrenciler açısından oluşturun.

Öğrencilerin öğretmeni dinlemediği veya dinlemek istemeyeceği zamanlar olacak, öğretmen iletişim döngüsünü öğrenci merkezli oluşturursa olumsuz tutumlarda azalma gözlenir. (Beni dinleyeceksin olmamalı, kendimi dinletebilmeliyim olmalı.)

b) Öğrenciler genellikle canlarının sıkıldığı, otoriteye karşı çıkma ihtiyacı duyduklarında istenmeyen davranışlarda bulunabilirler. Öğretmen öğrencilerin derse etkili katılımlarını sağlayarak istenmedik davranışları azaltabilir.

İlkokul öğrenci grubunda öğretmene kronikleşmiş bir kişisel takıntı, kin tutma ya da planlı bir olumsuz davranış gözlemlenmediği için, öğrencinin otoriteye karşı çıkma isteği canının sıkılması ile ilişkilidir. Bu durumda öğretmen, öğrenciyi derse çekmek için ona görev ve sorumluluklar verebilir, onunla savunma mekanizmasını devre dışı bırakarak (çatışmaya girmeden) iletişim kurabilir, anlayış gösterdiğini hissettirerek pekiştireçleri çoğaltabilir. Böylelikle öğrenci derse çekilebilir.

c)  Davranış yönetimi ile ilgili karşılaşılan güçlükler sadece deneyimsiz öğretmenlerle sınırlı değildir. Deneyimli öğretmenlerin de sınıf yönetimi ile ilgili stratejilere gereksinimi vardır. Sınıf yönetimi ile ilgili olarak öğretmenlerin karşılaştığı güçlükler sınıf yapısından ve öğrenciden kaynaklandığı kadar öğretmenden de kaynaklanmaktadır. Öğretmenden kaynaklanan sorunlar öğretmenin yönetim ve öğretim tarzı, öğrencilerde düşük beklenti belirleme, öğretmenin kişisel özellikleri, öğrenci rolünü algılama biçimi olarak ifade edilebilir.

Bu ifade davranış yönetiminin tecrübeli öğretmen/tecrübesiz öğretmen ayrımı ile doğrudan ilişkili olduğunu ortaya koymaz. Tecrübeli öğretmenlerin de yanlış tutum ve davranışları davranış yönetiminde başarısızlık doğurabilir.

d) Öğretmenin neşeli, mutlu ve kendine güvenli hâli güdü, tersi görüntüler olumsuz etki yapmaktadır. Öğretmenin duygusal durumu, sınıfta rahat olup olmaması her türlü kararını etkilemektedir. Olumsuz duygular tepkimeler neticesinde karar veren öğretmenlerin etkili karar verebileceklerini söyleyebilmek zor görülmektedir. Bu nedenle öğretmenlerin problemlerinden arınarak sınıfa girmeleri daha etkili karar alıp uygulamalarını sağlayabilir.

Öğretmenin sınıfı etiketlemesi (çoğunlukla derse girdiği sınıfı benimsemeyen öğretmenler) sınıfa karşı ön yargı ile yaklaşması sonucu öğrenci grubu ile sağlıksız bir iletişim ortaya çıkar. Her öğretmen derse girdiği sınıf ile, sınıf öğretmeni gibi sıcak ve güçlü ilişkiler kurarak iletişime ve samimiyete özen göstermeli, olumsuz durumlarda farklı çözüm yolları üretmelidir. Çalışılan öğrenci grubunun ilkokul öğrencisi olduğu unutulmamalıdır.

e) Verdiğiniz sözleri tutmaya dikkat edin.

Bu ifade öğrencilerin öğretmene olan güven duygusunu arttıracaktır. Sözlerin yerine getirilmemesi veya istikrarsızlık öğrencilerin öğretmene olan güvenini zedeler. (İlkokul öğrencisi, okul ile ilgili tüm konularda öncelikli tek gerçek bilgiyi öğretmeninden alacağına inanır, aileyi ikinci plana atabilir.) Öğretmen bu tabloyu etkili bir sınıf yönetimi için fırsata dönüştürebilir.

Öğrenmenin yönetiminden bahsedecek olursak, öğretmenler ilk olarak:

a) Başarılı bir sınıf yönetiminin en temel anahtarı uygulamalar ile ilgili olarak plân yapmaktır. Öğretmen yapacağı plânla birlikte etkili bir biçimde başarılı olabilmek için istenmeyen davranışları ortaya çıkaran olayları da hesaba katarak davranışını oluşturmalıdır. Bu bağlamda öğretmen, uygun bir öğretim yöntemi belirlemez ve esnek bir yaklaşım biçimi sergilemezse en iyi ders plânı bile başarısızlığa uğrayabilir.

Sınıf ortamında farklı değişkenler olduğu için ders öncesi yapılan plan her zaman harfi harfine uygulanamayabilir. Bu durumda planın esneyebilmesi aksama yaşanmasını engeller.

b) Sınıftaki uygulamaların akıcılığı, disiplin açısından önemlidir. Çünkü dersin bölünmesi öğretmen ve öğrencinin dikkatinin bozulmasına ve ilgisinin azalmasına neden olur.

Akıcılık öğrenmenin sigortasıdır. Akıcılığın sağlanması ilgi ve dikkati yoğunlaştırır, öğretmen dersin bölünmemesi ve öğrencilerin dikkatinin dağılmaması için ders içinde mini dinlenmeler yapabilir.

c) Doğru dengeyi bulmak çoğu zaman kolay bir iş değildir. Aynı şeyler üzerinde devamlı bir şekilde durmak sıkıcılığa ve monotonluğa; çok fazla değişiklik yapmak ise zihinlerin karışmasına neden olabilir.

Öğretmenin aynı şeyler üzerinde durması ve tekrar yapması gerektiği durumlar olabilir. Bu durumda öğrencinin sıkılmaması için ödül ve pekiştireçler hem onları derse çeker hem de tekrar çalışmasının kazanımlarına hizmet eder.

d) Konularına hakim olan öğretmenler öğrencilerini derse aktif olarak katarlar. Bu öğretmenler ders sunularını açık öğrencilerin öğrenme esnasında karşılaştıkları sorunları bilen, öğrencilerin soruları için hazır ve verdikleri cevaplarda herhangi bir kaçamak ve belirsizlik olmayan öğretmenlerdir. Öğrencilerin etkili katılımını sağlayabilmek için öğretmen, dikkati toplayıcı değişik öğretim yöntemlerini, sınıfla açık bir iletişime girmeyi, konunun gerçek hayatla bağlantılarını kurarak işlemeyi kullanabilir.

Ders konularını gündelik yaşam ile ilişkilendirmek, öğrencinin ilgi, dikkat ve motivasyonunu üst seviyeye çıkartır. Öğrencilerin geneline yakını aktif olarak derse katılır. Öğrenciler dersin nasıl bittiğini anlamaz.  Elbette öğrenciler ile açık iletişimde olmak ve gelen sorulara doyurucu cevaplar verme koşulu ile.

 

Kaynakça  

Sınıf Yönetimi Açısından Etkili Öğretmen Davranışları Yrd. Doç. Dr. Ali TERZİ

Tolga

Yazıcı